Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers vanuit huis.

NB In deze printversie kunnen elementen ontbreken.

Duurzaam vinyl Vinylplaten worden steeds duurder. Sommige bedrijven werken daarom aan 'groene borden'. Geen vinylplaten meer, maar PET, dat beter recyclebaar is. 'Pas na vierhonderd toneelstukken komt er een beetje ruis.'

Als je de afgelopen weken een vinylplaat hebt gekocht, is het je misschien opgevallen: de prijzen zijn gestegen. De afgelopen maanden hebben allerlei fabrikanten en muziekproducenten hiervoor al gewaarschuwd, omdat de kosten voor de grondstof polyvinylchloride (PVC) en de omliggende logistieke processen zijn gestegen.

Dat is natuurlijk vervelend voor de consument, maar het kan ook kansen bieden. Omdat deze hoge prijzen bedrijven kunnen stimuleren om te innoveren en de huidige vinylproductieprocessen te verduurzamen. Twee Nederlandse bedrijven zien hier in ieder geval hun kans.

Het proces waarmee de huidige fabrikanten de platen persen, bestaat al zeker vijftig jaar. PVC is hiervoor uitermate geschikt, omdat het relatief stabiel is en de groeven op hun plaats blijven. Het nadeel van dit soort plastic is dat het giftige waterstofchloridedampen produceert als je het te veel verhit. Daarnaast is het ook niet het makkelijkste plastic om te recyclen, omdat het nauwelijks reageert met andere moleculen, en ook is verbranding geen goed idee vanwege de dampen.

Ton Vermeulen, directeur van Record Industry, een bedrijf met 124 medewerkers dat 11 miljoen platen per jaar print, gelooft nog steeds in PVC. “We gebruiken een zeer zuivere vorm van PVC, zonder onnodig vulmateriaal en vervuiling. Dit betekent dat we het ook na het persen, bijvoorbeeld als er een kras op de plaat zit, gewoon kunnen granuleren en opnieuw kunnen gebruiken.”

Echt duurzaam is de PVC-productiemethode echter niet, omdat het relatief veel elektriciteit en gas kost om de stoom op te warmen. Daarom werken we op verschillende fronten aan duurzaamheid. Volgens Vermeulen is het tot nu toe niet eenvoudig om hiermee winst te maken. “We hebben wel gekeken naar alternatieve processen, maar het werkte gewoon niet elke keer goed genoeg. De temperatuur tijdens het persen is heel precies en dat werkt het beste met stoom.”

Toch zijn er nog twee andere Nederlandse vinylpersbedrijven die wel geloven in duurzamer produceren. Een daarvan is DeepGrooves in Leeuwarden. Ze begonnen vier jaar geleden met vier mensen vanuit het idee dat het drukken van records groener kan. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot 30 medewerkers. DeepGrooves heeft in een monumentale voormalige gevangenis drie productielijnen opgezet, die samen 1 tot 1,5 miljoen platen per jaar printen. Ze werken volgens het klassieke proces, maar hebben dit geoptimaliseerd en voorzien alles van groene stroom. “We gebruiken 100 procent groene stroom en groen gas”, zegt eigenaar Chris Roorda. “Daarnaast hebben we het proces zo efficiënt mogelijk gemaakt, zodat we zo min mogelijk verspillen. Zo worden alle gesneden of mislukte stukjes PVC weer vermalen tot granulaat en dit gaat rechtstreeks terug de extruder in.”

Deze aanpak lijkt te werken, want de fabriek is druk. In het pand waar alles is ingepakt, een oude kerk op vijf minuten van de productielocatie, staan ​​de rekken tot de nok toe gevuld met dozen met borden die verscheept moeten worden.

Aan een kleine tafel zijn medewerkers bezig met het handmatig inpakken van de laatste bestellingen. “We krijgen opdrachten van over de hele wereld, vaak van klanten die specifiek op zoek zijn naar een duurzaam persbedrijf”, zegt Roorda. En dat verzenden ook nog eens zo duurzaam mogelijk is. “We zoeken koeriers die op hernieuwbare energie rijden, of die hun uitstoot compenseren. En de plastic hoesjes die we om de platen doen, zijn ook herbruikbaar, zo creëer je minder plastic afval.”

Al deze aanpassingen komen ook het bedrijf ten goede, zegt Roorda: "Het is natuurlijk een investering, maar uiteindelijk is het proces goedkoper geworden." Een mooie stap die de platenindustrie duurzamer maakt, al is het maar de vraag of het niet beter zou zijn als het huidige proces minder energie verbruikt. Of dat er een alternatief, beter recyclebaar alternatief voor PVC wordt gevonden. Roorda betwijfelt of dit haalbaar is: “Dit proces bestaat al zo lang, er zit 3000 manjaren aan kennis in. Dat vervang je niet zomaar. En een alternatieve grondstof met dezelfde kwaliteit zul je niet snel vinden. Bovendien is een lp geen wegwerpproduct: je ziet ze niet langs de kant van de weg liggen. Dus ik denk dat onze aanpak voorlopig duurzaam genoeg is.”

Harm Theunisse, directeur van Green Vinyl Records, denkt daar anders over. Met zijn bedrijf Symcon in Veldhoven leverde hij apparatuur en software aan bedrijven die cd's en dvd's maken, maar besloot zich vijf jaar geleden te gaan verdiepen in het persen van platen. “Er was vraag naar machines om platen te persen, maar toen ik ze zag schrok ik van de verouderde techniek. Ik begon meteen na te denken over hoe het beter kan.”

Samen met acht andere bedrijven, organisaties en onderwijsinstellingen heeft Theunisse de afgelopen jaren een geheel nieuw productieproces ontwikkeld, gebaseerd op spuitgieten. “Dit is een techniek waarmee je cd's maakt”, legt hij uit. “Het grote verschil is dat je bij het spuitgieten het mengsel op een hogere temperatuur verhit, zodat het vloeibaar wordt, en het vervolgens in de mal spuit. Dan hoef je het alleen nog maar af te koelen en het bord is klaar.”

We printen nu rechtstreeks op de plaat, dus we hebben geen papier meer nodig

Spuitgieten is niet mogelijk met PVC, omdat de temperatuur tijdens dit proces te hoog wordt, maar Theunisse vond een andere kunststof die goed werkt: “Het is een mengsel van verschillende soorten polyethyleen, oftewel PET. Het is gemakkelijk verkrijgbaar en gemakkelijk te recyclen. En het is transparant, dus we kunnen de plaat tijdens het proces in elke gewenste kleur schilderen." Ook de labels zijn vervangen: "We printen nu rechtstreeks op de plaat, dus we hebben geen papier meer nodig."

Omdat dit proces nieuw is, moesten de onderzoekers de machines en de omliggende logistiek zelf bouwen. Dat heeft vijf jaar geduurd, maar is nu gerealiseerd. “We zijn het proces nog verder aan het optimaliseren en maken de machines gebruiksvriendelijker. Maar we kunnen al platen produceren. En onze metingen laten ook zien dat ze van goede kwaliteit zijn: pas na 400 keer spelen ontstaat er een beetje ruis. Bij PVC-platen is dat gemiddeld na zo'n 70 keer.”

De aanpak van Green Vinyl Records levert forse besparingen op: “We hebben al ons energieverbruik gemeten en komen uit op een besparing van 93 procent ten opzichte van het traditionele proces, mede doordat we geen gas gebruiken”, zegt Theunisse. "Bovendien gaat het proces sneller en kunnen we de installatie heel gemakkelijk aan- en uitzetten, waardoor hij minder vaak aangeschakeld hoeft te worden."

Het grote nadeel van de Green Vinyl Records-aanpak is dat het proces niet direct door de huidige persen kan worden overgenomen. Theunisse wil echter niet per se zelf een grote productiehal opzetten: "We hopen dat grote spelers in de branche de voordelen van ons proces inzien en willen implementeren".

Ton Vermeulen van Record Industry juicht de inventiviteit toe, maar ziet ook obstakels: “Dit wordt een forse investering, want die nieuwe machines kunnen al snel drie keer zo duur zijn. Bovendien bestaan ​​de apparaten hier al 40 jaar, dus waarom nieuwe kopen als we ze niet nodig hebben? Ik zie het de eerste tien tot twintig jaar niet gebeuren, maar wie weet daarna." De platenindustrie staat niet stil: "We hebben nu ook zonnepanelen op ons dak, waarvan een deel van de productie al draait."

Chris Roorda van Deep Grooves gelooft dat de vraag naar duurzaamheid blijft stijgen. “Klanten vinden het ook steeds belangrijker, dus ik denk wel dat er iets gaat veranderen in de branche. En het begint misschien met een investering, maar is uiteindelijk vaak kosteneffectief.” Het proces op korte termijn veranderen is volgens hem niet haalbaar. “Ik vind het belangrijk om eerst meer kennis over dit proces op te bouwen, om zo de risico's te verkleinen. We blijven muziekfabrikanten. Het belangrijkste is dat de processen blijven draaien.”

Theunisse erkent deze bezwaren, maar houdt nog steeds hoop. “Ik zie dit proces echt als de duurzame toekomst. Zeker als de stijgende grondstofprijzen en een hogere CO2-belasting ervoor zorgen dat de prijzen van het ouderwetse proces verder stijgen, zullen bedrijven dit overwegen. We kunnen al platen leveren voor dezelfde prijs en als we grotere aantallen gaan produceren, zijn de kosten beduidend lager dan bij het traditionele proces. En dan wordt het pas echt interessant.”

Om een ​​plaat te persen, wordt de muziek eerst met een speciale draaitafel in een lakplaat gegroefd. Van deze lakplaat maakt de fabrikant vervolgens een nikkelnegatief, dat als mal dient voor de eigenlijke polyvinylchloride (PVC) platen. "Dat doen we met een extruder, een machine die door middel van warmte en wrijving een pasta maakt van de PVC-korrels", zegt Ton Vermeulen, directeur van Record Industry. "Van deze pasta spuiten we een soort puck, twee tot drie centimeter dik, met aan beide kanten het etiket van het bord."

Deze combinatie komt in een hydraulische pers, met aan beide zijden de negatieven die in het PVC geperst moeten worden. "We gebruiken stoom om de negatieven op te warmen tot zo'n 180 graden, dan persen we de plaat in dertig seconden, en koelen hem snel af zodat de groeven op hun plaats blijven", zegt Vermeulen. "We snijden dan alleen het overtollige PVC van de buitenkant af en je hebt een mooie ronde plaat die in de hoes kan."

Heb je een tip over dit onderwerp, zie je een spelfout of feitelijke onjuistheid? We zouden het op prijs stellen als u ons hierover bericht. U kunt ons ook anoniem een ​​tip geven.