Als je de reacties na het eerste stikstofoverleg moet geloven, dan lijken de boeren totaal niet bereid om de stikstofplannen uit te voeren. Toch is dat niet helemaal zo. Caring Farmers zit als een van de weinige boerenorganisaties positief in het stikstofoverleg. Ze staan dan ook mijlenver weg van de standpunten van organisaties zoals LTO (die wel aan tafel zit) en de extremere groeperingen Agractie en Farmers Defense Force. Die organisaties vinden vooral gehoor bij Caroline van der Plas, leider van de BoerBurgerBeweging.

John Arink, biologisch dynamische melkveehouder, en lid van de Raad van Advies voor Caring Farmers, merkte de grote verschillen zelf aan de gesprekstafel. 'LTO was volgens mij het meest ontevreden. En dat zit hem, volgens mij, in het feit dat die organisatie het huidige landbouwmodel wil handhaven. Dat is in mijn optiek onhaalbaar, en ook niet slim om te doen.' Zijn organisatie vertegenwoordigt ongeveer 2500 boeren. Het lijkt veel, maar op een totaal van meer dan 50.000 boerenbedrijven is het maar een kleine speler aan de onderhandelingstafel. Organisaties zoals LTO (30.000 leden), Farmers Defense Force en Agratie (tussen de 10.000 tot 15.000 leden) vertegenwoordigen een stuk meer agrariërs.

Dat er zoveel verschillen zitten tussen de standpunten van de organisaties ligt aan hoe ze kijken naar het probleem zelf. 'LTO is een voorstander van het in stand houden van het veevolume in Nederland, en probeert met technische innovaties het stikstofprobleem te tackelen. Dat is volgens mij alleen een oplossing voor het einde van de keten, en niet een werkelijke oplossing omdat we niet alleen met stikstof te maken hebben. We hebben te maken met een groot aantal problemen', vindt Arink. 'Dat kan je niet met een luchtwasser of een emissie-arme vloer oplossen.'

Het gehele gesprek tussen Caroline van der Plas en boer Arik kan je hier ook zien. Het artikel gaat verder onder de video.

Dan heb je de grotere groep boeren, die vooral gehoor vinden bij Caroline van der Plas, voorvrouw van de BoerBurgerBeweging in de Tweede Kamer. Zij stelt dat het verdienmodel van de boeren van Caring Farmers niet volledig rust op het boeren zelf. 'Zij zijn vaak niet alleen afhankelijk van de voedselproductie voor hun inkomen. Ze hebben soms een zorgtak of een hotel ernaast. En dan is het makkelijker om met het geld wat je uit de andere takken verdient, op een andere manier te gaan werken.'

Dat model is dan ook niet werkbaar voor de gehele sector, meent Van der Plas. 'Het is ook volstrekt niet waar dat boeren dolgraag kunstmest en krachtvoer willen gebruiken. Het is heel erg duur en er wordt al decennia gewerkt aan het verduurzamen ervan. En dat zie je bij de melkveehouderij heel goed. De gangbare melkveehouderij komt steeds dichterbij de biologische variant', zo beweert de politicus. Arink vindt dat Van der Plas hiermee een verkeerd beeld schetst. 'De voedselproductie rendeert bij ons en zorgt voor een inkomen. Daarnaast is de stikstofproblematiek hier vooral veroorzaakt door het gebruik van kunstmest en krachtvoer. Als we die niet hadden, dan zaten we nu niet over stikstof te praten', stelt de boer.

Lees ook | ChristenUnie wil 'beruchte' stikstofkaart van tafel

Waar de 'traditionele' boeren met weinig echte oplossingen komen, volgens Arink, probeerde zijn organisatie dat wel te doen. Bij premier Mark Rutte legde hij meerdere plannen voor. 'Het houdt vooral in dat boeren die dichtbij Natura2000-gebieden getransformeerd moeten worden naar boerderijen die geen of nauwelijks stikstofuitstoot meer kennen. Dat doe je door de kunstmest, het krachtvoer en de chemie weg te laten bij zo'n boerderij.' Volgens Arink wordt het plan al uitgevoerd door drie boeren die betrokken zijn bij Caring Farmers. 'Dat gaat perfect. Je opereert allen op een veel extensiever niveau, dus minder vee per hectare. En je voedt vee alleen met de hectares die je bewerkt.'

Podcast | Biedt de frisse blik van de nieuwe generatie een uitweg uit de stikstofcrisis?

Arink ziet echter wel dat de sector grote stappen vooruit heeft gezet om te veranderen. 'Maar nog lang niet genoeg, anders zaten we hier niet.' Arink laakt ook al het gebruik van nieuwe technieken en machines, die volgens hem zorgen voor een hogere kostendruk, maar ook meer energieverbruik. 'We moeten meer naar een natuurlijk systeem gaan, waarbij de natuur ook niet belast wordt.'

Van der Plas ziet de problematiek rond het gebruik van kunstmest. 'Maar nu is het nodig omdat boeren maar tot een bepaald niveau mest mogen gebruiken. Ik denk dat we wel een heel eind kunnen komen als er een vervanger komt van kunstmest, op basis van dierlijk mest. Dat is een technisch proces, maar Europa laat dat nog steeds niet toe. De gangbare boer wordt daardoor verplicht om kunstmest te gebruiken. En dat is inderdaad een grote veroorzaker van de stikstofuitstoot.'

In die 'natuurlijkere' kunstmest ziet Arink weinig. 'Dat is een verkapte vorm van kunstmest. (...). Het is hetzelfde alsof ik een aggregaat in mijn schuur zet, die vul met benzine van het tankstation en ik vervolgens zeg dat ik energieneutraal ben, dat is helemaal niet zo.'

De enorme tegenstellingen bij Arink en Van der Plas geven het beeld weer binnen de hele sector. Waar er een grote groep is die denkt dat de huidige werkwijze prima is, denken ook weer veel boeren wél dat het nodig is om te verduurzamen. 'Het lijkt me een utopie om iedereen op een lijn te krijgen', is de indruk van Van der Plas. 'De Partij van de Arbeid zegt de partij van de arbeiders te zijn, maar ik denk niet dat die ooit alle werkenden op één lijn heeft gekregen. Het is onzinnig om daar naar te streven.'

Maar hoe zou de sector wel door kunnen gaan met de voedselproductie, zonder dat er stikstofexcessen zijn? 'Wat wij willen zien is dat er een langjarige visie komt over hoe Nederland eruit komt te zien en wat er gedaan wordt.' Van der Plas wil dat er dan goed nagedacht gaat worden over de prijs die betaald moet worden om naar een duurzamere variant van landbouw te gaan. 'Er moet gekeken worden hoe boeren in de toekomst van Nederland passen. (...). Boeren moeten nog wel een inkomen halen uit de voedselproductie, die wil geen energieboer zijn door met zonnepanelen extra inkomsten te krijgen.' Daarnaast moet er gekeken worden, als het aan de BBB-voorvrouw ligt, wat de economische gevolgen zijn als er boerenbedrijven moeten verdwijnen. 'Als we alleen voor Nederland gaan produceren (...), wat gaat dat betekenen voor onze economische waarde en de prijs van het voedsel? Alles kan, maar we moeten goed kijken naar de gevolgen ervan? Als een meerderheid ervoor is, dan is dat wel de prijs die je ervoor betaalt', aldus Van der Plas.