Tijdens het gebruik zijn zonnepanelen en accu's van elektrische auto's een stuk duurzamer dan andere energiebronnen. Maar wat gebeurt ermee zodra ze kapot zijn? Kunnen ze ook op een duurzame manier worden opgeruimd? Die vraag stelde lezer Julian.

Laten we beginnen met de zonnepanelen. Die worden nu nog voornamelijk verzameld, totdat het er genoeg zijn om te verwerken, zegt energie-expert Thijs ten Brinck. Hij is oprichter van energietransitieblog Wattisduurzaam en werkt als duurzaamheidsadviseur bij adviesbureau We Boost. "De eerste zonnepanelen gaan nu pas kapot, dus het recyclingproces komt nu pas op gang."

Bij dat proces zijn er twee uitdagingen: het losweken van de lijmlagen tussen de zonnecellen, de glasplaat en het plastic dat vaak aan de achterkant zit, en het recyclen van de zonnecellen. "De lijst van zonnepanelen is van aluminium, die is makkelijk los te maken en kan net als ander aluminium worden gerecycled."

Heb jij ook een vraag over het klimaat? Stel hem hieronder:

Ook het glas kan – zodra het eenmaal los is – via het normale proces worden gerecycled. Met het plastic kan dat helaas vaak niet, dat zal moeten worden verbrand. "Maar dat is niet zo veel", zegt Ten Brinck.

Dan komen we bij het moeilijke gedeelte: de zonnecellen. Die bestaan uit verschillende elementen, waaronder silicium, een mineraal dat ervoor zorgt dat het zonlicht wordt opgevangen en stroom wordt geproduceerd. Wil je dat silicium kunnen hergebruiken, dan moet je het scheiden van de andere stoffen. "Dat is de uitdaging", zegt Ten Brinck. "Maar onmogelijk is het niet. In Frankrijk staat al een bedrijf dat dat doet."

Volgens Ten Brinck is bij het ontwikkelen van de zonnepanelen niet goed over recyclen nagedacht. "Bedrijven die nu nieuwe types zonnepanelen ontwikkelen, zien deze uitdaging wel. Zij denken na over het gebruik van een andere lijm, of helemaal geen lijm, zodat de onderdelen makkelijker uit elkaar kunnen worden gehaald."

Maar zijn zonnepanelen wel zo goed voor het klimaat als het zoveel gedoe is om de onderdelen te hergebruiken? "Dat staat buiten kijf", zegt Ten Brinck resoluut. "Een zonnepaneel vervangt het verbranden van 40 kuub aardgas per jaar, en gaat 25 jaar of langer mee. Dus je voorkomt met zonnepanelen heel veel verbranding van fossiele brandstoffen."

"Helemaal zonder impact op het milieu is het inderdaad niet, dat is niets wat we doen." Op zijn site Wattisduurzaam.nl schrijft hij: "De zonnepanelenindustrie zal hoe dan ook nooit een afvalstroom kennen die ook maar in de buurt komt van de volumes die de fossiele industrie al decennia produceert." 

"Vuil productiewater van de oliewinning door de NAM storten we bijvoorbeeld nabij de Duitse grens in Twente. Nederlandse kolencentrales en afvalverbrandingsinstallaties produceren jaarlijks miljoenen tonnen bodem- en vliegas. Ook dat materiaal wordt gestort of laagwaardig verwerkt in bijvoorbeeld beton."

Dat betekent niet dat er niet hoeft te worden nagedacht over een oplossing voor de kapotte zonnepanelen. "De uitdaging is nu om het effect op het milieu en klimaat zo klein mogelijk te maken, door goede methoden te vinden voor de recycling. Het is voor de industrie nu nog interessant om nieuwe grondstoffen te gebruiken, maar die worden duurder, waardoor recyclen ook voor producenten aantrekkelijker wordt."

Ook het recycleproces van accu's van elektrische auto's staat nog in de kinderschoenen, zegt Auke Hoekstra. Hij is onderzoeker aan de Technische Universiteit Eindhoven en onder meer gespecialiseerd in (accu's van) elektrische auto's.

"Het is belangrijk om te beseffen dat er nog maar weinig autobatterijen aan het eind van hun levensduur zijn", legt hij uit. "De accu's gaan 15 tot 20 jaar mee, en 15 jaar geleden werden er nog nauwelijks elektrische auto's verkocht."

Vanuit de Europese Unie is het (deels) verplicht gesteld om accu's te recyclen. Dat moet nu met minstens 50 procent van een accu gebeuren. In afwachting van het recyclen worden accu's daarom vaak verzameld. "Dat gebeurt in elk geval bij Tesla", zegt Hoekstra. "En van oude Nissan Leaf-batterijen is in de Johan Cruijff Arena een oplaadbare megabatterij gemaakt." 

Wel is in laboratoria al bewezen dat ruim 95 procent van een dergelijke accu te recyclen is. "Daarbij wordt een accu vermalen tot kleine deeltjes, die makkelijk op soort zijn te splitsen zodat de oorspronkelijke materialen kunnen worden hergebruikt. Daarmee kunnen weer nieuwe accu's worden gemaakt." Dat is een lucratief proces, verwacht Hoekstra. Een voormalig technisch directeur (CTO) van Tesla ziet er ook brood in: die is al een bedrijf begonnen om de accu's te recyclen.

Altijd weten wat er speelt? Download de gratis RTL Nieuws-app en blijf op de hoogte.